พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวในพระบรมโกศ ทรงพระราชนิพนธ์เพลงด้วยท่วงทำนองที่แปลกใหม่ มีทางคอร์ดที่แปลกใหม่ซับซ้อน แต่สามารถสร้างสรรค์ออกมาได้อย่างไพเราะประทับใจ และนี่เป็นบทเพลงพระราชนิพนธ์ 5 ลำดับแรก จากทั้งหมด 48 เพลง (ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2489-2538) ของ พ่อหลวง องค์อัครศิลปินของชาวไทย

 

แสงเทียน 

“แสงเทียน” หรือ “Candlelight Blues” เป็นเพลงพระราชนิพนธ์เพลงแรก ทรงพระราชนิพนธ์ในเดือนเมษายน พ.ศ. 2489 ขณะทรงพระราชอิสริยยศเป็นสมเด็จพระอนุชาธิราช และทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าจักรพันธ์เพ็ญศิริ(ขณะดำรงพระยศเป็นหม่อมเจ้าจักรพันธ์เพ็ญศิริ จักรพันธุ์) นิพนธ์คำร้องภาษาไทย

 

แสงเทียน เป็นเพลงพระราชนิพนธ์ในท่วงทำนองบลูส์ แม้จะเป็นเพลงพระราชนิพนธ์เพลงแรก แต่เนื่องจากพระองค์ท่านทรงมีพระราชประสงค์ที่จะทรงแก้ไขทำนอง และคอร์ดบางตอนให้ดีกว่าเดิม จึงยังไม่ทรงโปรดเกล้าฯพระราชทานให้นำออกบรรเลง ต่อมาในปี พ.ศ. 2490 ทรงโปรดเกล้าฯพระราชทานให้นำออกบรรเลงเป็นครั้งแรก จากนั้นในปี พ.ศ. 2496 นางสาวสดใส วานิชวัฒนา (รองศาสตราจารย์ สดใส พันธุมโกมล) ได้ประพันธ์คำร้องภาษาอังกฤษถวาย 

 

ยามเย็น

“ยามเย็น” หรือ “Love at Sundown” เป็นเพลงพระราชนิพนธ์ลำดับที่ 2 ทรงพระราชนิพนธ์ในปี พ.ศ. 2489 ขณะทรงเป็นสมเด็จพระอนุชาธิราช ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าจักรพันธ์เพ็ญศิริ นิพนนธ์คำร้องภาษาไทย และทรงโปรดเกล้าฯ ให้ท่านผู้หญิงนพคุณ ทองใหญ่ ณ อยุธยา ประพันธ์คำร้องภาษาอังกฤษ

 

ยามเย็น เป็นงานทดลองในจังหวะฟ็อกซ์ทร็อต(จังหวะเต้นรำ)ที่ร่าเริงแจ่มใสเหมาะสำหรับการเต้นรำในสมัยนั้น

 

ยามเย็น แม้จะเป็นเพลงพระราชนิพนธ์เพลงที่ 2 แต่เป็นเพลงแรกที่ออกนำบรรเลงสู่ประชาชน โดยพระองค์ท่านทรงพระราชทานเพลงพระราชนิพนธ์ยามเย็นที่มีคำร้องสมบูรณ์ให้นายเอื้อ สุนทรสนาน นำออกบรรเลงในงานของสมาคมปราบวัณโรค ณ เวทีลีลาศสวนอัมพร เมื่อวันเสาร์ที่ 4 พฤษภาคม พ.ศ. 2489

 

สายฝน 

“สายฝน” หรือ “Falling Rain” เป็นเพลงพระราชนิพนธ์ลำดับที่ 3 ทรงพระราชนิพนธ์ในปี พ.ศ. 2489 ขณะทรงเป็นสมเด็จพระอนุชาธิราช โดยทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าจักรพันธ์เพ็ญศิริ นิพนธ์คำร้องภาษาไทย และทรงโปรดเกล้าฯ ให้ท่านผู้หญิงนพคุณ ทองใหญ่ ณ อยุธยา ประพันธ์คำร้องภาษาอังกฤษ

 

สายฝน เป็นเพลงทดลองในจังหวะวอลซ์(3/4) เพลงนี้มีลีลานุ่มนวลอ่อนหวาน ไพเราะสวยงาม ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้บรรเลงครั้งแรกโดยวงสุนทราภรณ์ ขับร้องโดย เพ็ญศรี พุ่มชูศรี เมื่อวันอาทิตย์ที่ 2 มิถุนายน พ.ศ. 2489 ที่เวทีลีลาศสวนอัมพร ในงานรื่นเริงของสมาคมส่งเสริมการเลี้ยงไก่แห่งประเทศไทย

 

เพลงสายฝนได้รับความนิยมอย่างสูงติดอันดับเพลงลีลาศยอดนิยมในสมัยนั้น(และเป็นหนึ่งในเพลงพระราชนิพนธ์ยอดนิยมต่อเนื่องมาจนถึงยุคปัจจุบัน) ซึ่งมีพระราชกระแสที่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวในพระบรมโกศทรงเล่าถึงความลับของเพลงนี้ว่า

 

“...เมื่อแต่งเป็นเวลา 6 เดือน หม่อมเจ้าจักรพันธ์เพ็ญศิริ ได้เขียนจดหมายถึง บอกว่ามีความปลาบปลื้มอย่างหนึ่ง เพราะท่านไปเชียงใหม่ เดินไปตามถนนได้ยินเสียงคนผิวปากเพลงสายฝน ก็เดินตามเสียงไป เข้าไปในตรอกซอยแห่งหนึ่งก็เห็นคนกำลังซักผ้าแล้วก็มีความร่าเริงใจ ผิวปากเพลงสายฝนและก็ซักผ้าไปด้วย ก็นับว่าสายฝนนี้มีประสิทธิภาพสูงซักผ้าได้สะอาด...ที่จริงความลับของเพลงมีอย่างหนึ่ง คือเขียนไป 4 ช่วง แล้วก็ช่วงที่ 1 ที่ 2 ที่ 3 ที่ 4 เสร็จแล้วเอาช่วงที่ 3 มาแลกช่วงที่ 2 กลับไป ทำให้เพลงมีลีลาต่างกันไป...เป็น 1 3 2 4...” 

 

ใกล้รุ่ง 

“ใกล้รุ่ง” หรือ “Near Dawn” เป็นเพลงพระราชนิพนธ์ลำดับที่ 4 ทรงพระราชนิพนธ์ใน พ.ศ. 2489 ขณะทรงเป็นสมเด็จพระอนุชาธิราช โดยทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ศาสตราจารย์ ดร.ประเสริฐ ณ นคร ประพันธ์คำร้องภาษาไทย ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ท่านผู้หญิงนพคุณ ทองใหญ่ ณ อยุธยา ประพันธ์คำร้องภาษาอังกฤษ และพระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าจักรพันธ์เพ็ญศิริทรงช่วยแก้ไข

 

เพลงใกล้รุ่ง พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวในพระบรมโกศ ทรงพระราชทานโปรดเกล้าฯ ให้วงดนตรีสุนทราภรณ์ นำออกบรรเลงครั้งแรก ทางสถานีวิทยุกระจายเสียงกรมโฆษณาการ (ปัจจุบันคือกรมประชาสัมพันธ์) เมื่อเดือนกรกฎาคม พ.ศ. 2489

 

ชะตาชีวิต

“ชะตาชีวิต” หรือ “H.M. Blues” เป็นเพลงพระราชนิพนธ์ลำดับที่ 5 ทรงพระราชนิพนธ์ขึ้น หลังจากเสด็จขึ้นครองราชย์สมบัติ และเสด็จพระราชดำเนินไปทรงศึกษาต่อที่ประเทศสวิตเซอร์แลนด์ ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าจักรพันธ์เพ็ญศิริ นิพนธ์คำร้องภาษาอังกฤษ ในวันเฉลิมพระชนมพรรษาพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวครบ 20 พรรษา ในปี พ.ศ. 2490 ซึ่งนักเรียน ข้าราชการ และคนไทยในสวิตเซอร์แลนด์ ร่วมกันจัดงานเฉลิมฉลองติดต่อกันหลายวัน

 

โดยในวันเสาร์ที่ 6 ธันวาคม พ.ศ. 2490 มีการตั้งวงเล่นดนตรีที่พระตำหนักวิลล่าวัฒนา พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวในพระบรมโกศทรงดนตรีด้วย ในงานมีการให้ทายชื่อเพลงพระราชนิพนธ์ใหม่ H.M.Blues ว่า H.M. แปลว่าอะไร ผู้ที่จะทาย ต้องซื้อกระดาษสำหรับเขียนคำทายใบละครึ่งฟรังซ์ จุดประสงค์เพื่อระดมทุนสำหรับช่วยเหลือคนจน โดยวงดนตรีบรรเลงเพลงให้ผู้ร่วมงานเต้นรำโดยไม่หยุดพัก

 

ระหว่างเลี้ยงอาหารว่างตอนดึก ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าจักรพันธ์เพ็ญศิริร้องเพลงพระราชนิพนธ์เพลงใหม่ H.M. Blues เนื้อเพลงมีใจความว่า “คนอื่น ๆ ที่ไม่ได้เล่นดนตรี ต่างก็อิ่มหนำสำราญกัน แต่พวกเราที่กำลังเล่นดนตรีต่างก็หิวโหย และไม่มีแรงจะเล่นต่อไปอีกแล้ว”

 

ทั้งนี้ในงานไม่มีผู้ใดทายชื่อถูกเลยสักคนเดียว เพราะทุกคนต่างคิดว่า H.M. Blues ย่อมาจาก His Majesty 's Blues ซึ่งแปลว่าเพลงบลูส์ของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวในพระบรมโกศ แต่แท้ที่จริงแล้ว H.M.Blues ย่อมาจาก Hungry Men's Blues แปลว่าเพลงบลูส์ของผู้ที่หิวโหยต่างหาก

 

สำหรับเนื้อร้อง H.M.Blues ในภาษาไทย ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ศาสตราจารย์ ดร.ประเสริฐ ณ นคร เป็นผู้ประพันธ์ แต่เนื่องจากในเวลานั้นคำร้องภาษาอังกฤษ ยังไม่ได้พระราชทานลงมา และเพราะต้นฉบับอยู่ที่สวิตเซอร์แลนด์ ดร.ประเสริฐ จึงใส่คำร้องภาษาไทย ที่มีความหมายออกมาคนละอย่าง เป็นหนึ่งในเพลงที่มีเนื้อหาลึกซึ้งกินใจมาก